برای آشنایی با سازمان مجاهدین خلق ایران لازم است نگاهی گذرا داشته باشیم به وضعیت ایران، قبل از تأسیس این سازمان.
در دوران سلطنت قاجار و بعد از آن مردم ایران در فقر شدید و گرسنگی زندگی می‌کردند.
ایران تحت تسلط روسیه و انگلیس بود.
تا جنگ جهانی دوم، انگلیس قدر مسلط در ایران بود.
پس از سقوط رضاخان مردم ایران امکان یافتند که نفرت خود را نسبت به استعمار انگلیس و دولتهای دست‌نشانده آن در ایران، ابراز دارند.
در چنین شرایطی دکتر مصدق توانست با کمک جنبش مردمی نفت را ملی کند.
آمریکا و انگلیس خشمگین از مصدق کودتایی ترتیب دادند و دولتش را ساقط کردند.
پس از سقوط دولت دکتر مصدق سرکوب وحشیانه توسط شاه، به‌خصوص در دانشگاهها شدت گرفت.
۱۶ آذر ۳۲ یکی از این نمونه‌هاست که بعد از آن خفقان در ایران حاکم شد.
نمونهٔ دیگر حملهٔ کماندوهای هوانیروز ارتش به دانشگاه تهران در بهمن ۱۳۴۰ بود.
در سال ۱۳۴۱ شاه زیر فشار آمریکا دست به رفرم زد که به انقلاب سفید معروف شد.
اما سرکوب را در جامعه گسترش داد. در ۱۵خرداد ۴۲ شاه، تظاهرات مردم تهران، قم و ورامین را به خاک و خون کشید.
۱۵خرداد گورستان مبارزات مسالمت‌آمیز سیاسی شد.
در آن شرایط احزاب سنتی آن زمان مانند نهضت آزادی و جبهه ملی توان مقابله با رژیم شاه را نداشتند.
در این دوران دانشگاهها محل تولد گروهها و سازمانهایی شد که با جمع‌بندی اصولی راه مقابله با دیکتاتوری شاه را مشی انقلابی و قدرت قهر تشخیص دادند. حنیف‌نژاد که خودش احزاب سنتی را از نزدیک دیده بود، شیوهٔ مبارزه رفرمیستی را کنار گذاشت و با همرزمانش سعید محسن و علی اصغر بدیع‌زادگان سازمان مجاهدین خلق ایران را با ایدئولوژی اسلام انقلابی تأسیس کرد.
