مسئول اول در سازمان مجاهدین چه کسی است؟

مسئول اول یعنی چه؟

«مسئول اول» در سازمان مجاهدین خلق ایران در واقع معادل «دبیرکل» در احزاب و سازمانهای سیاسی دیگر است. همان که در احزاب مختلف از آن به‌عنوان دبیر اول، رئیس دفتر سیاسی، رئیس کمیته مرکزی یا رئیس هیأت اجرایی و رئیس کمیته اجراییه هم نام می‌برند ولی در هر حال و در تمامی این موارد، این موضع واجد بیشترین قدرت و بالاترین اتوریته تشکیلاتی در آن احزاب و سازمانهاست.

البته در سازمان مجاهدین خلق ایران، مسئول اول کسی‌ است که بیشترین مسئولیت (وظایف) را در پیشبرد سازمان و خطوط و برنامه‌های آن بر عهده دارد، مسئولی که بیش از همه و پیش از همه باید پاسخگوی خوب و بد سازمان به شورای مرکزی و دیگر نهادهای تحت مسئوليتش  باشد.
 

مسئول اول یا دبیرکل؟

حال سؤال این است که: آیا این تفاوت در استفاده از عنوانهای بالا، یک بازی با کلمات است؟ آیا تنها یک بومی سازی به‌اصطلاح فرهنگستانی - لغوی و نوعی ویژه سازی در شکل است؟ یا نشان از یک تفاوت محتوایی هم دارد؟ چرا که سازمان مجاهدین هم تا سال‌ها قبل، دارای کمیته مرکزی و دفتر سیاسی بود اما همان زمان هم شناخته شده‌ترین چهره‌ مجاهدین، مسئول اولشان بود. و نهایتاً این‌که چگونه می‌توان حقیقت این تفاوت را دریافت؟

نگاهی به روندهای انتخاباتی درون مجاهدین، ما را در شناخت حقیقت این تفاوت، کمک می‌کند.

چگونگی انتخاب مسئول اول در سازمان مجاهدین خلق ایران

مجاهدین خلق، مسئول اول خود را در یک پروسه انتخاباتی سراسری در تمامی سطوح تشکیلاتی که شامل 3مرحله می‌شود، بر می‌گزینند.

«شور اول» انتخاب مسئول اول سازمان مجاهدین خلق ایران

در مرحله اول، که «شور «اول نام دارد، شورای مرکزی سازمان در نشستی سراسری با حضور کلیه اعضای خود (که توسط رئیس شورای مرکزی و به فراخوان وی گرد می‌آیند) کاندیداهای خود برای این موضع مسئولیت را انتخاب و به «شور دوم» معرفی می‌کند.
در مرحله اول، کلیه اعضای شورای مرکزی با رأی مخفی می‌توانند خود یا دیگری را کاندیدای مسئول اولی سازمان کنند. رأی‌گیری با برگه رأی بدون نام و به‌صورت مخفی توسط نهاد پرسنلی سازمان و مدیریت اعضای حاضر شورای مرکزی انجام می‌شود.
 

 

مسئول اول سازمان مجاهدین؛ شورای مرکزی مجاهدين خلق ايران  

 

البته آنچه تاکنون و در عمل مشاهده شده این بوده که در هیچ دوره‌یی کاندیداهایی که در «شور» اول معرفی شده و هر کدام به تعدادی رأی آورده‌اند، هرگز خودشان را کاندیدای این موضع مسئولیت نکرده‌اند و خود پیشقدم اشغال این موضع مسئولیت نشده‌اند (نکته‌ای که همیشه منتخبان در اولین کلامشان در جریان انتخابات و در اولین صحبتهای رسمی‌شان نیز به زبان آورده‌اند). این یکی از مهمترین تفاوت‌های مجاهدین با دیگر سازمانها و احزاب سیاسی مشابه بوده و هست. تجربه تاکنونی مجاهدین نشان داده که در «شور» اول اگر نه مطلقاً اما معمولاً هر عضو شورای مرکزی مجاهدین، افراد دیگری غیر از خودش را کاندیدای مسئول اولی سازمان کرده!
به همین علت، درون سازمان پدیده‌یی به اسم «مبارزه انتخاباتی» یا «رقابت کاندیداها» با همدیگر وجود ندارد و به جای مبارزه انتخاباتی تلاش هر کاندیدا برای معرفی هرچه بیشتر و بهتر کاندیداهای دیگر به جای خودش دیده می‌شود.

«شور دوم» انتخاب مسئول اول سازمان مجاهدین خلق ایران

کاندیداهای بر آمده از شور اول در شور دوم در معرض انتخاب مسئولان و کادرهای سازمان قرار می‌گیرند. در شور دوم هم امکان کاندیداتوری هر مجاهد دیگری کماکان وجود دارد. مسئولیت برگزاری سلسله نشست‌های «شور دوم» با شورای مرکزی و نهادهای پرسنلی دست‌اندرکار انتخاب مسئول اول است.
 

 در این مرحله نیز رأی‌گیری به‌صورت مکتوب (بدون اسم رأی دهنده) و با رأی مخفی حاضران انجام می‌گردد و کاندیداهای نهایی به شور سوم معرفی می‌شوند.
 

«شور سوم» انتخاب مسئول اول سازمان مجاهدین خلق ایران

کاندیداهای برآمده از شور دوم، در آخرین مرحله یعنی «شور سوم» در گردهمایی سراسری مجاهدین که معادل کنگره یا مجمع عمومی در دیگر سازمانها و احزاب است، در معرض انتخاب و رأی‌گیری کلیه اعضا، کادرها و مسئولان سازمان (در ظرف واحد) قرار می‌گیرند و به این ترتیب مسئول اول سازمان مجاهدین خلق ایران با رأی تمامی مجاهدین انتخاب می‌شود.
 

پیامد‌های مسئول اول شدن در سازمان مجاهدین خلق ایران
واقعیت این است که «مسئول اول» شدن در سازمان مجاهدین خلق ایران نه تنها هیچ امتیاز مادی یا دستاورد شخصی برای مسئول اول انتخاب شده و زندگی خصوصی وی به‌دنبال ندارد! بلکه هیچ حیطه فرا قانونی یا ابهت و اقتدار شخصی از جنس هیمنه و کیش شخصیت کاذب هم برای فرد انتخاب شده ایجاد نمی‌کند.

تنها پیآمد «مسئول اولی» در سازمان مجاهدین، کار و مسئولیت بیشتر، تعهدات سنگین‌تر و حسابرسی افزون‌تر است و بس! چرا که «مسئول اول» هم به یک علت ساده (یعنی رزمنده بودن) دنبال چیزی برای فرد خودش نیست و مانند دیگر مجاهدین و البته پیشاپیش آنها و بیشتر از آنها، تمامی زندگی و هستی خود را وقف مبارزه تمام عیار برای سرنگونی فاشیسم مذهبی حاکم بر ایران کرده و می‌کند.

مسئول اول مانند دیگر مجاهدین و با آنها زندگی می‌کند، همان امکانات همگانی دیگر مجاهدین را دارد و مانند آنها همه زندگی‌اش در الزامات ضروری اجرای مسئولیتش خلاصه می‌شود.

رسیدن به چنین ساز و کارهای انتخاباتی متفاوتی، از دل نیم قرن مبارزه با دو دیکتاتوری و ضرباتی که مجاهدین در این مسیر از دشمن و اپورتونیست‌های خائن درون تشکیلاتشان خورده‌اند، حاصل شده.

نگاهی سریع به تاریخچه مسئول اولی در سازمان مجاهدین و وضعیت گذشته و حال مجاهدینی که در این موضع تشکیلاتی ایفای مسئولیت کردند و هم اینک نیز در سازمان، مسئولیت‌های دیگری را تحت ریاست مسئول اول‌های بعدی (که پیشتر از نفرات تحت مسئولشان بوده‌اند!) به پیش می‌برند، اثبات‌گر این مدعاست.

نگاهی به تاریخچه مسئول اولی در سازمان مجاهدین خلق ایران

اگر نخستین مسئول اول مجاهدین را محمد حنیف‌نژاد (بنیانگذار سازمان) بدانیم در تمامی دوران مبارزات مخفی مجاهدین، مسئول اول سازمان به علل روشن امنیتی، اساساً شناخته شده نبود گرچه که نقش مسعود رجوی در زندان و رضا رضایی در بیرون زندان در هدایت سازمان از فردای شهادت بنیانگذاران و به‌ویژه پس از ضربه خائنانه اپورتونیست‌های چپ‌نما بر کسی پوشیده نبوده و نیست اما به هر حال این موضع مسئولیت دارای هیچ تشخص و تمایز و امتیاز نمایانی نبود و تنها شمار اندکی از بالاترین مسئولان سازمان از هویت «مسئول اول» اطلاع داشتند.

 

 

با پیروزی انقلاب ضدسلطنتی و علنی شدن مبارزان مخفی دوران حاکمیت دیکتاتور، این موضع مسئولیت نیز تا حدودی (چه بسا با اسامی دیگر) در معرض اطلاعات عموم قرار گرفت تا به مرور زمان به شکل و ترتیبات کنونی در آمد.

اصطلاح «مسئول اول» را اول بار مسعود رجوی در یکی از سخنرانی‌هایش درباره محمد حنیف‌نژاد به کار برد که او را «معلم، مربی، مرشد و مسئول اول» خود و همه مجاهدین نامید.
 

 

مسئول اول سازمان مجاهدین؛  محمد حنيف نژاد 

 

 

 

مسئول اول سازمان مجاهدین؛  مسعود رجوی  

 

به پیشنهاد مسعود رجوی روز ۲۶مهر سال ۱۳۶۸مریم رجوی در موضع مسئول اول سازمان قرار گرفت. در سال ۱۳۷۲فهیمه اروانی مسئول اول سازمان مجاهدین خلق شد و از آن پس طبق یک سنت تشکیلاتی، هر دو سال یکبار در یک پروسه انتخاباتی سه مرحله‌ای (همانگونه که در ابتدای این نوشته اشاره شد) تمامی مجاهدین خلق ایران اقدام به انتخاب مسئول اول سازمان به مدت ۲سال می‌کنند. انتخابی که قابل تمدید است یا به علل شناخته شده امنیتی مانند وضعیتی که مجاهدین در عراق با آن روبه‌رو بودند، قابل به تعویق افتادن است.
 

فهرست اسامی کسانی که تاکنون مسئول اول مجاهدین شده‌اند:

اسامی و تاریخ انتخاب و مدت مسئولیت تمامی کسانی که پس از محمد حنیف‌نژاد و مسعود رجوی در این موضع مسئولیت انجام وظیفه کرده‌اند به این ترتیب است:

 

 

 

 

 

 مسئول اول سازمان مجاهدین؛ مهوش سپهری