سازمان مجاهدین بزرگترین و سازمان‌یافته‌ترین اپوزیسیون رژیم ایران است. این سازمان در سال ۱۳۴۴ تأسیس شد و نقش مؤثری در سرنگونی دیکتاتوری شاه داشت. سازمان مجاهدین پس از انقلاب ضدسلطنتی، حاضر به پذیرفتن اصل ولایت فقیه نشد و به قانون اساسی رأی نداد. این در حالی است که همراهی با آن، می‌توانست درهای بسیاری را در حاکمیت به روی این سازمان باز کند.
همچنین فعالیتهای مسالمت‌آمیز و افشاگرانه‌ٔ مجاهدین منجر به خشم عوامل خمینی و آتش به‌اختیارهای آن زمان و حمله‌ٔ آنها به مجاهدین و دفاتر آنها می‌شد.
سرانجام خمینی در ۳۰خرداد سال ۱۳۶۰ با به رگبار بستن تظاهرات مسالمت‌آمیز و نیم میلیون نفره‌ای که به فراخوان مجاهدین برگزار شده بود، امکان هر گونه فعالیت مسالمت‌آمیز سیاسی را از بین برد. مجاهدین این روز را آغاز مقاومت سراسری اعلام کردند.
ارتش آزادی‌بخش ملی ایران با هدف سرنگونی رژیم آخوندی در ۳۰خرداد ۱۳۶۶ توسط مسعود رجوی تشکیل شد.
بسیاری از فرماندهان ارتش آزادی‌بخش و همچنین تمامی اعضاء شورای مرکزی مجاهدین از میان زنان برگزیده می‌شوند.
این رویه پس از آن آغاز شد که مجاهدین در سلسله بحثهای درونی، به این نتیجه رسیدند که برای افزایش توان خود در نبرد با آخوندهایی که ویژگی محوری اندیشه‌ٔ آنها زن‌ستیزی است، باید بر هر گونه شائبه مردسالاری بشورند. این مهم، از دیدگاه مجاهدین و مسعود رجوی، مسئول اول آن زمان مجاهدین، جز با یک انقلاب فکری و پذیرفتن هژمونی زنان امکانپذیر نبود. در جریان همین تغییرات بود که در ابتدا مریم رجوی به‌عنوان مسئول اول مجاهدین و پس از وی نیز در انتخاباتی که هر ۲سال یکبار برگزار می‌شود. تاکنون ۸زن دیگر در این موضع قرار گرفته‌اند. مسئول اول، بالاترین رده تشکیلاتی و اجرایی در سازمان مجاهدین است. در ادامه همین روند در سال ۱۳۷۲ تشکیل شورای رهبری مجاهدین متشکل از زنان ذیصلاح و در سال ۱۳۹۴ تشکیل شورای مرکزی متشکل از ۱۰۰۰زن مجاهد توسط مجاهدین اعلام شد. این اقدامات البته در عمل نیز صحت خود را به اثبات رسانده و مجاهدین و ارتش آزادی‌بخش را از خطیرترین گردنه‌ها عبور داده و گامها به پیش راند.
ارتش آزادی‌بخش عملیات بسیاری، از جمله فروغ جاویدان را در کارنامه خود ثبت کرده است. فروغ جاویدان عملیاتی به قصد سرنگونی با ۱۵۰کلیومتر پیشروی در خاک ایران بود.
این ارتش پس از اشغال عراق کماکان ساختار خود را حفظ کرده است. ارتش آزادی‌بخش پس از اشغال عراق در مقر خود به نام اشرف بارها مورد حمله حکومت عراق که وابسته به رژیم ایران بود، قرار گرفت. در استمرار همین حملات بود که مجاهدین در یک انتقال جمعی، پس از فعالیتهای بین‌المللی این سازمان و شورای ملی مقاومت به کشور آلبانی رفته و در پایگاهی به نام اشرف ۳ مستقر شدند.
شورای ملی مقاومت ایران، دیرپاترین ائتلاف سیاسی در تاریخ ایران، به ابتکار مسعود رجوی در سال ۱۳۶۰ تأسیس شد. سازمان مجاهدین خود یکی از اعضاء این شورا است. شورای ملی مقاومت هم‌اکنون از حمایت صدها نماینده و شخصیت سیاسی در ۵قاره جهان برخوردار است. این شورا در سال ۱۳۷۲ مریم رجوی را به‌عنوان رئیس‌جمهور شورای ملی مقاومت برای دوران انتقال انتخاب کرد. بر طبق مصوبات شورا، در صورتی که آنها موفق به براندازی شوند، دولت موقت موظف است در عرض ۶ماه انتخابات آزاد برای تشکیل مجلس مؤسسان را برگزار کند.
سازمان مجاهدین در حال حاضر در اغلب کشورهای اروپایی و آمریکایی حضور فعال دارد. همچنین ستاد فرماندهی مجاهدین در داخل ایران، شکل‌دهنده‌ٔ «کانونهای شورشی» است. عنوانی که هم‌اکنون استراتژی اعلام‌شده‌ٔ مجاهدین برای سرنگونی آخوندها و تحقق آزادی به‌شمار می‌رود.
برای آشنایی بیشتر مطالعه کنید:
- مجاهدین خلق ایران - تاریخچه مختصر
- مجاهدین، طرحی نو در فلک اجتماعی و سیاسی ایران - ویدئوی ۲۰ دقیقه‌ای
